RAWITA-GAWROŃSKI Fr.[anciszek]. Historya ruchów hajdamackich, 1-2 komplet (w 1 wol.). Lwów 1901. Księgarnia H. Altenberga, str. XXI, [1], 269; 297; 21cm. Oprawa twarda półskórek z złoceniami i szyldzikami na grzbiecie, ozdobne wyklejki, zakładka w formie tasiemki. Stan dobry, przetarcia/przybrudzenia oprawy, jedna str. przestawiona kolejnością przez introligatora.
Pierwsze wydanie monografii poświęconej ruchom hajdamackim w XVIII w. Terminem hajdamacy (z tureckiego rozbójnicy) określano Kozaków, zbiegłych ukraińskich chłopów pańszczyźnianych, podupadłych mieszczan, którzy trudnili się rabunkiem.
Spis treści:
tom I (Ruina)
Rzut oka na przyczyny, w których tkwił zaród hajdamaczyzny.
Szkic położenia kraju przed wybuchem koliszczyzny
Wichry kozacko-hajdamackie okresu przejściowego
Pierwsze ruchy hajdamackie
Rewolucja Werłana w Województwie Bracławskiem
Pomniejsi watażkowie w Województwie Bracławskiem
Stan ekonomiczny włościan na Ukrainie prawobrzeżnej do r. 1768 w porównaniu z innemi prowincyami Polski
Udział lewobrzeżnej Ukrainy i Siczy w prawobrzeżnych ruchach hajdamackich
Zagony hajdamackie przed wybuchem koliszczyzny
Stanowisko społeczeństwa kresowego wobec ruchów hajdamackich
tom II (Koliszczyzna)
Przewodnicy śród duchowieństwa i religijny nastrój społeczeństwa polskiego przed wybuchem koliszczyzny
Położenie kościoła "grecko-wschodniego" do połowy XVIII w. t.j. do zatargu z unitami
Melchizedek Znaczko-Jaworski i jego pierwsze występy
Zatarg grecko-unicki
Sprawa "grecko-rosyjskiego kościoła" pod nazwą dysydenckiej na sejmach r. 1766, 1767, 1768
Waśnie religijne w Smilańszczyźnie
W przededniu wybuchu buntu
Bałamucenie się hajdamaków
Humańszczyzna w okresie koliszczyzny
Udział w koliszczyźnie monasteru Motroneńskiego i duchowieństwa
Działalność watahy Maksyma Żeleźnika do połączenia się z Gontą i rozboje innych watażków
Rzeź humańska. Współudział sił rosyjskich w niszczeniu hajdamaczyzny. Udział Branickiego
Pogrom hajdamaków
Hajdamaczyzna w poezji ludowej, legendach i tradycji
Franciszek Rawita-Gawroński (1846-1930) – polski historyk amator (badacz dziejów wschodnich ziem dawnej Rzeczypospolitej), powieściopisarz, publicysta, powstaniec styczniowy, członek honorowy Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1900 roku.