Jedyny znany egzemplarz w rękach prywatnych – wyjątkowy artefakt polskiej broni białej. Najrzadsza szabla wojska polskiego z okresu II Rzeczypospolitej.
Przedmiotem oferty jest niezwykle rzadki, prototypowy egzemplarz szabli wz. 34, stanowiący jeden z wariantów zgłoszonych do konkursu na nową szablę kawaleryjską, organizowanego przez Wojsko Polskie. Model ten został opracowany i przedstawiony przez Fabrykę Towarzystwa Motorów „Perkun” w Warszawie, będąc jednym z czterech znanych egzemplarzy prototypowych, zachowanych do czasów współczesnych.
Oferowana szabla wyróżnia się jako jedyny obecnie opisany egzemplarz produkcji Perkun, znajdujący się w rękach prywatnych. Spośród pozostałych trzech znanych egzemplarzy wszystkie są częścią zbiorów muzealnych, co dodatkowo podkreśla jej historyczną i kolekcjonerską unikalność.
Szabla posiada odbiór wojskowy w postaci cechy „M” w trójkącie, a także znak fabryczny „PERKUN” oraz znak orła. Oznaczenie „1 A” znajdujące się zarówno na jelcu, jak i na trzewiku pochwy, sugeruje możliwość numeracji seryjnej egzemplarza.
Głownia charakteryzuje się prostoliniowym początkiem szlifu i brakiem bruzdeczki przytylcowej. Do szabli dołączona jest pochwa wyposażona w jedną ryfkę oraz dolutowane w późniejszym okresie uszko.
W artykule Jana Januszka i Grzegorza Pastuszaka „Geneza szabli wz. 34” autorzy sugerują, iż oznaczenie „1 A” odnosi się do modelu oprawy głowni. Jednak umiejscowienie tej samej numeracji na trzewiku pochwy pozwala przypuszczać, że jest to oznaczenie serii produkcyjnej.
Geneza szabli wz. 34 i jej znaczenie w historii Wojska Polskiego
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Wojsko Polskie było wyposażone w heterogeniczny zbiór szabel pochodzących z armii państw zaborczych oraz dostaw alianckich. Taka sytuacja powodowała problemy logistyczne i szkoleniowe, dlatego w 1921 roku wprowadzono regulaminową szablę wz. 21, a w 1922 roku jej wersję oficerską – wz. 21/22. Obie konstrukcje szybko spotkały się jednak z krytyką, uznawano je za słabo wyważone, podatne na uszkodzenia oraz nieergonomiczne dla jeźdźców.
W sierpniu 1928 roku Komitet ds. Uzbrojenia i Sprzętu powołał komisję mającą na celu ocenę używanej broni kawaleryjskiej i opracowanie nowego modelu szabli. Na jej czele stanął płk Zbigniew Brochwicz-Lewiński, a w skład zespołu weszli m.in. eksperci z Instytutu Badań Materiałów i Uzbrojenia oraz prof. Bronisław Gembarzewski, dyrektor Muzeum Wojska Polskiego.
Po analizie zgłoszonych propozycji uznano, że dotychczasowe modele nie spełniają wymagań użytkowych, dlatego w latach 1929-1933 ogłoszono konkurs na nową szablę dla kawalerii. Do rywalizacji stanęło sześciu oferentów, w tym Fabryka Narzędzi Chirurgicznych Weterynaryjnych i Narzędzi Stalowych Ostrych Alfons Mann S.A., Towarzystwo Fabryki Motorów Perkun S.A., a także kilku wojskowych projektantów, takich jak gen. Mikołaj Waraksiewicz i płk Tomasz Dobrzański.
Choć komisja nie była w pełni usatysfakcjonowana przedstawionymi prototypami, uznano za obiecujące modele „Perkuna”, gen. Waraksiewicza, płk. Dobrzańskiego oraz tzw. „poniatówki”. W 1933 roku rozpoczęto produkcję próbnej serii, a po testach w jednostkach kawaleryjskich w 1934 roku wybrano ostateczny model zaproponowany przez Hutę Ludwików, znanych obecnie jako tak zwana legendarna “ludwikówka”.
Znane egzemplarze prototypowe szabli wz. 34 produkcji Perkun
Prezentowana szabla jest jedynym znanym egzemplarzem w rękach prywatnych. Pozostałe trzy znajdują się w zbiorach muzealnych:
1) Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy (nr inw. MOB-M-1631) – egzemplarz posiada odbiory wojskowe, lecz jego rękojeść różni się od oferowanego modelu.
2) Muzeum Narodowe w Kielcach (nr inw. MNKi/B/330) – szabla podarunkowa fabryki Perkun, dedykowana rtm. W. Trzyskiemu, bez odbiorów wojskowych.
3) Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie – szabla podarunkowa fabryki Perkun, dedykowana mjr. T. Jezierskiemu, również bez odbiorów wojskowych.
Oferowany egzemplarz zostanie uwzględniony w nowym wydaniu książki Janusza Jarosławskiego pt. „Szable Wojska Polskiego 1918-1939”.
Źródłem wielu informacji zawartych w opisie jest artykuł Jana Januszka i Grzegorza Pastuszaka: https://dobroni.pl/artykul/geneza-szabli-wz-34-n563492
Możliwość obejrzenia szabli: Szabla jest dostępna do oglądania po wcześniejszym umówieniu się w siedzibie Mercari Polonia w Warszawie.
Długość w pochwie : 96.5cm
Długość bez pochwy: 94.5cm
Długość klingi: 81cm
Stan widoczny na zdjęciach
