Glücksberg J. - Plan i Obraz Warszawy/Plan et Panorama de Varsovie [1831 r., rzadkość]

Wydawca i autor wstępu: Jan Glücksberg. Miejsce wydania: s.l. [Warszawa]. Rok wydania: b.d. [1831]
Opis fizyczny: [4], 10, [2], 30s., [1], 19 kart: 1 duży plan przeglądowy, 18 map szczegółowych (na 12 arkuszach, liczbowane 1-17, w tym 3 rozkładane, numeracja "17" podwójna, ale to różne plany, jeden odnosi się do lewobrzeżnej Warszawy, drugi do Pragi, w spisie ulic praska "17" nosi numer 18); format 17,5 x 11,6 cm . Część map sklejona plecami, tak stworzonymi dwustronnymi arkuszami są plany: 1/2, 3/4, 6/7, 8/9, 10/11, 12/13.

Stan: prosta oprawa kartonowa, podniszczona, wytarta, z przebarwieniami, zaciekami i pęknięciami przy grzbiecie, część kart z planami luzem, drobne przebarwienia i zacieki w górnej części, arkusze planami 1/2 się lekko rozkleiły na dole (widać, że były dwustronnie odbite z planami 6 i 7), plany lekko zabrudzone, powycierane.

Pozycja jest jednocześnie dwujęzycznym (polsko-francuskim) przewodnikiem, zawiera opis Zamku Królewskiego (tylko w języku francuskim, ówcześnie najpopularniejszym języku, zwł. w sferach arystokracji, kultury, dyplomacji), a także 30 stronicowy spis najważniejszych miejsc ("Obraz Warszawy"), a także pierwszym kieszonkowym atlasem Warszawy.
Najciekawsze są plany szczegółowe (jest ich 18, do tego mamy plan przeglądowy całego miasta), wykazane są wszystkie ulice wraz z parcelami ówczesnej Warszawy i Pragi, uporządkowane, tak że można je szybko zlokalizować zarówno po numerze, jak i po adresie. Jest to najstarsza znana nam tego typu pozycja, wcześniej tak szczegółowe plany opracowywane były tylko w dużej skali, niepraktycznej w codziennym użytkowaniu.
Zakończenie wstępu: "Ocenienie tey pracy poddaję pod światły Sąd mieszkańców Warszawy którzy znaią zadawnioną nieregularność numerowania tey Stolicy" J.Glücksberg

Porównaliśmy nasz egzemplarz, ze zdigitalizowanymi przez 3 instytucje publiczne. Biblioteka Narodowa (Archiwum Państwowe zdaje się mieć w tej samej wersji, tylko że w odróżnieniu od BN mają komplet planów) i Muzeum Narodowe mają późniejsze edycje. Egzemplarz z Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego (z odręcznym dopiskiem na stronie tytułowej "wydany we Wrześniu 1831" - być może to opis z epoki, lub dodanym później, na podstawie wzmianki Sobieszczańskiego) i tu opisywany zdają się być takie same (inne niż pozostałych instytucji).

Egzemplarz z BN ma dwa duże plany ogólne, jeden z podziałem an 8 cyrkułów oraz drugi z podziałem na 12, po reformie z 1832 roku, egzemplarz z MN ma tylko plan z podziałem na 12 cyrkułów, nasz egzemplarz natomiast ma wyłącznie plan z podziałem na 8 cyrkułów, sprzed reformy (zapoczątkowanej po powstaniu listopadowym, projekt zmian zatwierdzono 28 grudnia 1831, wszedł w życie 15 stycznia 1832). Wygląda na to, że "książkę" uzupełniano, mogła być pierwotnie wydana w 1831 z planem dzielącym W-wę na 8 cyrkułów, ale ze względu na reformę później dołożono zmodyfikowany plan z 12 cyrkułami (egzemplarz z BN i AP), w pewnym momencie mógł się skończyć nakład ogólnych planów z 8 cyrkułami (mogły być sprzedawane również indywidualnie), więc do dalszych egzemplarzy książki dokładano już tylko plan z podziałem na 12 cyrkułów (egz. z MN).

Można powiedzieć, że chyba były przynajmniej 3 warianty wydawnicze, tu oferowany jest prawdopodobnie pierwszy. Wszystkie zachowane egzemplarze oryginałów są we wtórnych okładkach, bez broszurowych okładek wydawniczych (jeśli takowe były, brak o nich wzmianek), które by mogły posiadać dodatkowe noty, np. z datą wydania.

Znaleziono również wzmiankę w "Gazecie Warszawskiej" z 30 września z informacją o wydaniu, być może dotyczyć tu oferowanej edycji.

Bibliografia:
1. Sobieszczański F.M. , Rys historyi i statystyki miasta Warszawy; Rys historyczno-statystyczny wzrostu i stanu miasta Warszawy od najdawniejszych czasów aż do 1847 roku, Warszawa, 1848 - za datę wydania podaje wrzesień 1831, już raptem kilkanaście lat po publikacji określa ten przewodnik jako rzadki.
2. "Gazeta Warszawska" nr 261 z 30 września 1831 roku, informuje o wydaniu "Planu i Obrazu Warszawy" ("w tych dniach wyszedł z druku...).

Dla zainteresowanych posiadaniem tej publikacji, ale niekoniecznie oryginału - nasz antykwariat wydał reprint na podstawie naszego egzemplarza.

https://wankosmos.pl/plan-i-obraz-warszawy-jan-glucksberg-ok-1832-reprint,5,pl,28,0,4349.html