Zdzisław Beksiński, IS, 1991

132,0 x 97,5cm - olej, płyta pilśniowa sygn. na odwr. na płycie: d.: IS | BEKSIŃSKI, powyżej pieczątka wywozowa

Obraz wystawiany, reprodukowany i opisany:

– Strona internetowa Dmochowski Gallery NET (Wirtualne Muzeum)

Prezentowane w katalogu przedstawienie zdeformowanej, humanoidalnej postaci nawiązuje do wielokrotnie podejmowanego przez artystę w 2. połowie lat 80. motywu tzw. krzesła kostnego. Wariacje na temat zrośniętej z meblem figury ludzkiej o pseudoanatomicznej budowie były przykładem odejścia od anegdotycznej stylistyki pejzaży fantastycznych (1968-1983) i poświęcenia się problemom czysto malarskim. Na początku lat 90. poszukiwania artystyczne Beksińskiego skupiały się na próbach wprowadzenia trzeciego wymiaru do płaszczyzny obrazu i zatarciu granic między malarstwem a rzeźbą.

O dziełach z tego okresu mówił w jednym z wywiadów: Światło pada inaczej, przestrzeń jakby nie istnieje, bo pokrywa ją mglista faktura albo czysta biel i pozostaje głównie wypreparowana postać ludzka, najczęściej głowa, nad którą pracuję w sposób, jak mi się wydaje, rzeźbiarski (Obraz z pieczątką, rozm. przepr. M. Turski, „Polityka“, nr 21, 1995).

W oferowanym obrazie znana z wcześniejszych kompozycji misterna plątanina ścięgien i kości siedzących na krzesłach kreatur ustąpiła miejsca syntetycznej sylwetce o czytelnej architektonice. Jej forma jest kształtowana za pomocą zniuansowanych przejść kolorystycznych w obrębie ciepłej, monochromatycznej gamy i subtelnych akcentów chłodnej bieli. Dodatek białej barwy to decydujący środek wyrazu – wybielenia pokrywają miejscowo korowatą, organiczną strukturę bryły, gasząc dominujące brązy i nadając jej niezwykłej lekkości w partii głowy i ramion. Beksiński, eksperymentując w ten sposób z efektem trójwymiarowości, postawił odbiorcę przed złudzeniem materializowania się mary w mglistej przestrzeni. Towarzyszący przedstawieniu niepokój jest jednak daleki tego, który paraliżował widzów po konfrontacji z „teatrzykami grozy“ z lat 70. Równoważy go podziw nad rzemieślniczym kunsztem malarza-perfekcjonisty, który w końcowej fazie twórczości wyzwolił się od wizerunku obsesjonata śmierci „obdzierającego ludzi ze skóry“ i powrócił do swych początkowych fascynacji – rzeźby i abstrakcji.

♣ do wylicytowanej ceny oprócz innych kosztów zostanie doliczona opłata wynikająca z prawa twórcy i jego spadkobierców do otrzymania wynagrodzenia zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku - o prawie autorskim i prawach pokrewnych (droit de suite)

 (Sanok 24 II 1929 - Warszawa 21 II 2005) studiował w latach 1947-1952 na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej.

Był artystą samoukiem, który osiągnął niekwestionowaną pozycję w polskiej sztuce współczesnej, potwierdzoną obecnością jego prac na prestiżowych wystawach i w kolekcjach muzealnych. Początkowo zajmował się fotografią, którą interesował się od lat studenckich, po 1956 zyskując uznanie jako twórca fotogramów o estetyce opartej o efekty fakturowe. W latach 1958-1962 tworzył abstrakcyjne obrazy-reliefy o bogatej fakturze, głównie metalowe, będące odmianą malarstwa materii. Pod koniec tego okresu powstawały ażurowe formy o kształtach figur i pełnoplastyczne rzeźby w metalu. Kolejnym etapem jego twórczości były lata 1962-1974, kiedy poświęcał się głównie rysunkowi. W latach 60. rysował piórkiem i tuszem figuralne kompozycje odznaczające się karykaturalną deformacją postaci. Od końca lat 60. tworzył rysunki węglem i kredkami, będące monochromatyczną odmianą jego równoległej twórczości malarskiej. Od 1974 zajmował się niemal niepodzielnie malarstwem. Jego charakterystyczny styl bazował na perfekcji technicznej, której towarzyszyła niezwykłość wizji. Malował świat po katastrofie, naznaczony piętnem śmierci i rozpadu. Jego obrazy zaludniają postaci i stwory o ludzkich wprawdzie bądź zwierzęcych kształtach, lecz o cechach fantomów, automatów lub rozpadających się trucheł. Artysta nie nadawał swym obrazom i rysunkom tytułów (poza porządkującymi symbolami), akcentując w ten sposób swój brak zainteresowania dla literackiej strony przedstawień. Sam mówił, że malując całkowicie poddaje się wizji, „fotografuje“ ją. W ostatnich latach włączył do swego warsztatu artystycznego elektroniczne techniki generowania obrazu, które wykorzystywał do tworzenia komputerowych fotomontaży. Sztuka Beksińskiego, wielokrotnie wystawiana i omawiana, budzi skrajne emocje wśród znawców i publiczności.
Największa, systematycznie uzupełniana kolekcja jego prac w kraju znajduje się w Muzeum Historycznym w Sanoku, za granicą - w Paryżu, w posiadaniu Piotra Dmochowskiego, który od 1983 kolekcjonuje prace i promuje twórczość artysty. Zorganizował on wystawy indywidualne Beksińskiego m.in. w Galerie Valmay w Paryżu w 1985, 1986 i 1988 oraz stałą ekspozycję we własnej Galerie Dmochowski - Musée-galerie de Beksiński, istniejącej w latach 1989-1996. Jego też nakładem ukazały się monumentalne albumy artysty w 1988 i 1991.
W Polsce monografię Beksińskiego pióra Tadeusza Nyczka opublikowały Arkady w 1989 (II wydanie w 1992). Wiosną 2005 roku w Pałacu Opatów w Gdańsku Oliwie miała miejsce duża wystawa obrazów Beksińskiego, a dyrektor Muzeum w Sanoku Wiesław Banach wydał obszerną monografię artysty.

Od października 2016 w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie na stałe zagościła wystawa 250 prac (obrazów, rysunków, fotografii) Zdzisława Beksińskiego z prywatnej kolekcji Anny i Piotra Dmochowskich. Natomiast od czerwca 2021 stała wystawa 30 obrazów Beksińskiego z kolekcji Dmochowskich prezentowana jest również w Muzeum Archidiecezji w Warszawie.

(zdjęcie:  Piotr Dmochowski, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8960820 )