Józef Pankiewicz, PORTRET MĘSKI, 1912

82,0 x 65,5cm - olej, płótno sygn. p.g.: Pankiewicz 1912

Na górnej listwie blejtramu pośrodku (kreda): 1P 2070; po lewej nalepka: A3 Pankiewicz.

 

Pochodzenie: 

Obraz pochodzi z kolekcji Toma Podla (1938-2011) w Seattle. Kolekcjoner nabył go od Andrzeja Ciechanowieckiego (1924-2015). Był depozytem w Muzeum w Stalowej Woli. Obecnie znajduje się w kolekcji prywatnej w Warszawie.

 

Obraz wystawiany i reprodukowany:

– Odkrywcze oko. Malarstwo polskie w kolekcji Toma Podla / A Discovering Eye. Polish Painting in the Collection of Tom Podl, The Polish Museum of America, Chicago, Illinois 1993, s. 54, 55;

– Anna Król, Artur Tanikowski, Kolory tożsamości. Sztuka polska z amerykańskiej kolekcji Toma Podla, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2001, s. 81, nr kat. 25;

– Józef Pankiewicz 1866-1940. Życie i dzieło. Artyście w 140. rocznicę urodzin, katalog oprac. E. Charazińska, MNW, Warszawa 2006, s. 87, nr kat. 189.

 

Znaczące miejsce w twórczości Pankiewicza zajmuje portret. Jego podobizny członków rodziny Oderfeldów, a wśród nich Portret dziewczynki w czerwonej sukience, dziś są zaliczane do najwybitniejszych osiągnięć polskiego malarstwa portretowego. Jako artysta Pankiewicz był fanatykiem nowości – nieustannie eksplorował zmieniające się w sztuce europejskiej tendencje. Stąd portrety, które malował przez całe swoje życie, niezmiernie różnią się pod względem formalnym, natomiast wszystkie łączy warsztatowe mistrzostwo, czego przykładem może być prezentowany Portret męski.

 

Znakomite dzieło Pankiewicza z 1912 r. ma bardzo ciekawą proweniencję. Pochodzi ze zbiorów Toma Podla (Podlewskiego), Amerykanina polskiego pochodzenia, właściciela słynnej kolekcji malarstwa polskiego. Część dzieł z tej kolekcji była prezentowana w Polsce w latach 2001-2003. Wśród nich znalazły się trzy olejne płótna Pankiewicza, w tym oferowany obraz. Są one wymieniane wśród najważniejszych dzieł z kolekcji Podla. Portret męski sam kolekcjoner również zaliczał do swoich najwybitniejszych obrazów, o czym dowiadujemy się z jego relacji, w której pisze o tym, w jaki sposób budował swój zbiór: Poprzez związki z Fundacją Kościuszkowską wszedłem w związki ze Zbigniewem M. Legutką i Andrzejem Ciechanowieckim. Obiekty nabywane od Legutki były wyceniane na przystępnym poziomie (...) Wyższe oczekiwania finansowe Ciechanowieckiego wynikały w dużym stopniu z jego starań o lepsze docenienie polskiego malarstwa na międzynarodowym rynku. Takie rarytasy mojej kolekcji, jak dzieła Józefa Chełmońskiego, Olgi Boznańskiej, Józefa Pankiewicza czy Jana Stanisławskiego udało mi się jeszcze nabyć od niego za niewygórowane kwoty (A. Król, A. Tanikowski, Kolory tożsamości..., dz. cyt., s. 19-20).

Andrzej Ciechanowiecki był polskim historykiem sztuki, słynnym działającym w Wielkiej Brytanii marszandem, mecenasem kultury i kolekcjonerem sztuki, filantropem, założycielem Fundacji im. Ciechanowieckich na Zamku Królewskim w Warszawie.

Józef Pankiewicz (Lublin 1866 – Marsylia 1940) malarz, grafik, pedagog; w latach 1884-1885 był uczniem Wojciecha Gersona i Aleksandra Kamińskiego w warszawskiej Klasie Rysunkowej. Następnie przez rok studiował w ASP w Petersburgu. Po powrocie mieszkał w Warszawie. Malował wówczas realistyczne sceny rodzajowe, wykonywał też ilustracje do warszawskich czasopism. W 1889 wraz z Władysławem Podkowińskim wyjechał do Paryża i tam uległ fascynacji impresjonizmem. U schyłku stulecia tworzył nokturny i kompozycje symboliczne. W latach następnych wiele podróżował po Europie malując martwe natury, pejzaże i portrety inspirowane sztuką japońską oraz malarstwem Renoira, Cezanne’e, Matisse’a. Lata 1914-1919 spędził w Hiszpanii. Od 1906 był profesorem krakowskiej ASP, a od 1925 kierował, powstałą pod jego protektoratem, paryską filią tej uczelni. Był nauczycielem wielu malarzy-kolorystów z tzw. grupy kapistów. W tym czasie stale mieszkał w Paryżu, a letnie miesiące spędzał na południu Francji. Zajmował się grafiką - jego prace należą do najwybitniejszych osiągnięć w tej dziedzinie sztuki polskiej. W roku 2006 w Muzeum Narodowym w Warszawie odbyła się wielka wystawa „Józef Pankiewicz. Życie i dzieło”, której towarzyszył obszerny katalog, będącym świetnie opracowaną, wyczerpującą monografią artysty i jego twórczości.