Zegar z pasyjką

mechanizm: mosiądz częściowo złocony, stal;
obudowa: mosiądz, szkło; 19,8 x 6,9 x 6,9 cm; średn. mechanizmu 3,25 cm;
sygn. na płycie mechanizmu: Tho. Hally / LONDON 263.
Londyn, Thomas Hally, 2 ćw. XVIII w.; obudowa i krzyż - 4 ćw. XVIII w. (prawdopodobnie odlew z XIX w. wg wzoru z 4 ćw. XVIII w.)
Zegar z pasyjką z mechanizmem zegarka kieszonkowego, o szkielecie płytowym i napędzie sprężynowym, bez bicia, zamkniętym w czterobocznej mosiężnej obudowie, wspartej na czterech nóżkach z ustawionym na niej krzyżem zwieńczonym kulą z rotacyjnym pierścieniem godzinowym. Obudowa mechanizmu, prostopadłościenna, gładka, z przeszklonymi ściankami, ujętymi w ramki w kształcie owalu wpisanego w prostokąt. Gzymsy uskokowo profilowane. W dolnej pokrywie wycięte koliste okienko ujęte ramką profilowaną z widocznym fragmentem koka i sygnaturą. Na górnej płaszczyźnie ustawiona odlewana grupa Ukrzyżowania z umieszczonym centralnie krzyżem z rozpiętą figurką Jezusa Chrystusa i stojącymi pod nim półplastycznymi postaciami Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty. Belki krzyża ozdobione plecionką, zakończone trójlistnie, z umieszczoną w szczycie nieruchomą mosiężną wskazówką, wtórnie pomalowaną od frontu farbą zieloną i czerwoną. Od tyłu zamocowana tulejka, biegnąca wzdłuż pionowej belki krzyża, łącząca mechanizm z wieńczącą, symbolizującą glob ziemski, kulą obwiedzioną obracającym się srebrzonym pierścieniem. Pierścień z grawerowaną rzymską skalą godzinową i podziałką półgodzinną. Szkielet mechanizmu mosiężny, z płytami kolistymi, łączonymi czterema filarkami w formie graniastych tralek. Mechanizm z napędem chodu sprężynowym ze ślimakiem wyrównawczym i łańcuszkiem Galla. Wychwyt szpindlowy z regulatorem balansowym. Płyta dolna złocona z kokiem typu francuskiego z kamieniem nakrywkowym (łożyskującym). Kok ażurowy, grawerowany, zdobiony wicią taśmowo-akantową. Regulacja włosa w formie obrotowej srebrzonej tarczki ze skalą (1-6). Wolna przestrzeń wypełniona wicią podobnie zdobioną do koka, z wyciętą rezerwą, w której znajduje się wygrawerowana sygnatura zegarmistrza.
Stan zachowania: obudowa wtórna, z licznymi śladami reperacji.
W obudowie charakterystycznej dla zegara kaflowego został wtórnie umieszczony mechanizm wyjęty z zegarka kieszonkowego. Dolną płytę z kokiem typu francuskiego (w Anglii powszechniej stosowany począwszy od lat 30-40. XVIII w.) pokrywa charakterystyczny ornament z taśm i wici akantowej, który z pewnymi modyfikacjami kompozycyjnymi występuje na zegarkach i zegarach karetowych Hally'ego, datowanych na 2. ćw. XVIII w. Pasyjka jest późniejsza, z końca XVIII w., choć, biorąc pod uwagę pozbawiony dokładnej obróbki plastycznej, niestarannie wykonany odlew, jest bardzo prawdopodobne, że została wykonana w XIX w. wg wcześniejszego modelu. Również zaskakujący jest wybór takiej właśnie formy obudowy dla zegarka. Zegary rotacyjne z pasyjką pojawiły się w końcu XVI w. w Niemczech, a szczyt swojej popularności przeżywały do ok. poł. XVII w. W 2. poł. XVIII w. praktycznie nie były już wykonywane.
Prawie nic nie wiadomo o Thomasie Hallym poza tym, że na pewno działał w Londynie i wykonywał zegarki kieszonkowe, karetowe, brackety i zegary stojące szafowo-podłogowe [Miller's 1997, s. 46)]. Podany przez Brittena [Britten 1977, s. 405] okres aktywności na lata 60. -70. XVII w. budzi wątpliwości w kontekście zachowanych egzemplarzy i obecnej wiedzy. Baillie natomiast podaje, że Hally działał w Londynie w końcu XVII w. [Baillie 1951, s. 141]. Większość znanych zegarów Hally'ego datowanych jest obecnie na lata 30-50. XVIII w. W aktach z The Commissariot Record of Edinburgh widnieje pozew z 1742 r. złożony przez Thomasa Hally'ego zegarmistrza z Londynu" o unieważnienie małżeństwa, które zawarł w 1721 r., w związku z przyłapaniem żony in flagranti z żołnierzem [https://mb.nawcc.org/threads/information--needed-about-thomas-hally-london-tall-clock.54943/ (do-stęp: 12.VII.2021)].
Zegary Thomasa Hally'ego znajdują się w dwóch szkockich rezydencjach: w zamku Blaire należącym do rodziny Murrayów oraz siedzibie Dalyellów House of the Binns. Kilka jego zegarków pojawiło się w domach aukcyjnych, m.in. Sotheby's zegarek karetowy z ok. 1753 r. (aukcja z 6.07.2017, poz. 19), Cogs and Pieces zegarek kieszonkowy z ok. 1750 [https://www.cogsandpieces.com/pocket-watch-1345/ (dostęp: 12.VII.2021)) i Bonhams-zegarek kieszonkowy z 1743 r. (aukcja z 10.VI.2015, poz. 2).